Từ chỗ không tin thiên hạ ai hiểu mình được bạn trai thấy con người nhiều khuyết điểm quá, xã hội đầy mâu thuẫn: họ thấy toàn bề trái cuộc đời. Không biết họ có nghĩ như Stendhal không? Nhưng hình như họ không muốn ai phá rối vẻ tịch mạc của tâm hồn họ. Điều nầy dĩ nhiên vì bạn trai giàu lương tâm nhất là khi họ được huấn luyện về lương tâm chức nghiệp.
Jean Le Presbytre gọi sự mê sách của các bạn trai mà tôi nói rõ tiểu thuyết ở đây là cơn khủng hoảng. Trong khi thao luyện thân thể họ đừng làm tổn hại tinh thần. Vào tuổi dậy thì, bạn gái cách chung tính phức tạp ăn nói cư xử gói ghém, đón rào.
Họ đem tình yếu ấy hiến cho Thượng đế và nhân loại: thế là họ đi tu, tu vì tận hiến, vì muốn hy sinh, giúp ích chớ không vì trốn đời ích kỷ. Bạn trai cởi áo, đi rửa mặt hay tắm ra ngồi ngoài chỗ mái nghỉ. Bởi Lucifer là láo nên tín đồ của họ lấy giả trá làm khẩu hiệu.
Còn tâm hồn đa số tuổi xuân giao cho quỷ Sa tăn dùng tiệm nhảy, thanh lâu tửu quán, sách bìa đen, báo khiêu dâm đầu độc tận gốc rễ. Bạn nhắc: họ hối hận, buồn một chút rồi ngủ nữa, ngon như thường. Lúc làm giám thị cho một tổ chức giáo dục nọ, tôi thường bắt được nhiều thư tình tứ của thứ bạn trai lai gái ấy.
Nó bắt ấn những chỗ yếu của con người để bủa lưới tội lỗi. Nhưng trước mặt bạn gái họ vẫn tự đắc mình là con trai, có chút đ àn ông trong đó. Lúc khác họ cho vải áo phức tạp hơn, có bông hoa, rồng rắn, bản đồ, địa bàn, đ èn lồng, tam giác v.
Thường thường trong những bôùp có sẵn một ảnh mỹ nhân, họ quiù như giấy xăn. Vô phước thay bạn gái nào trao thân đổi phận cho họ, đời hôn nhân sẽ là đời lên mốc. Cũng có thứ tâm giao khác căn cứ vào sự lạm dụng lòng tốt của nhau, đeo mặt nạ tình yêu mà đục gân nhau để sống.
Anh hai đang ngủ hả họng, họ lấy muối bọt và cột con tép sống nhét vô. Họ đ ào sâu tâm hồn, cân đo những thay đổi từng phút giây trong tâm địa. Tôi thấy một nền giáo dục đóng cửa tù gây tai hại không ít.
Đào luyện nam thanh mà bỏ mất luyện chí và vô tình đ ào tạo nên những tên hung ác. Cátính ấy có thể sánh như một rừng già, âm u phức tạp, khó thấu hiểu. Khi cõi lòng gờn gợn sóng yêu, bạn trai tự nhiên thích văn nghệ, hiểu cách riêng, ca nhạc thi thơ.
Họ bất mãn vì cô kia xấu mà làm kiêu, còn cô khác đẹp lộng lẫy mà hung dữ. Đàn ông càng lớn tuổi, óc càng già giặn, càng thèm sự bình yên nầy. Điều đó lạ mà điều nầy lạ hơn: là khi người yêu gặp trai, già mồm mép chối, nói đủ thứ lý do để biện hộ và nếu thấy mình vô lý thì êm dịu rót vào tai chồng những lời mật mía thì sau cùng chinh phục lại được tình yêu.
Tôi muốn nói những sự lạm dụng các cuộc tắm biển, đóng trại trong rừng sâu hay các nơi tịch mạc để vừa phơi trãi thân xác cách thiếu kín đáo vừa bộc bạch tâm hồn. Vào những chiều thu cô độc họ lấy ra đọc như người đọc kinh nhựt tụng. Lòng con cái của mình là tờ giấy mới, nếu cha mẹ không vẽ vào đó hình ảnh thiên thần thì quỷ Satan sẽ quẹt vào hình thổ địa.