Nên phòng trước những điều bất ngờ. Đọc sách một cách nghiêm túc thì không đọc tiểu thuyết, nên bạn nào quyết định tu thân và luyện trí mà lại bỏ ra cặm cụi một giờ rưỡi trong ba buổi tối mỗi tuần để đọc trọn những tiểu thuyết của Charles Dickens (Tiểu thuyết gia Anh thế kỷ 19) thì nên thay đổi chương trình đi. Trong các loại văn, có lẽ nó bắt ta gắng sức nhiều hơn hết.
Bây giờ chúng ta kiểm điểm lại xem mỗi ngày để dành thì giờ được bao nhiêu. Trước khi ngừng bút, tôi không thể không kể qua những nguy hiểm đang rình rập bạn. Các triết gia đã giảng-nghĩa không gian mà không giảng nghĩa thời gian.
Khoảng một giờ sau, bạn mới cảm thấy có thể ngồi dậy và ăn một chút, rồi bạn ngồi dậy ăn. Và khi đọc xong bạn thành thật tự hỏi còn ghét thơ nữa không? Tôi đã biết nhiều người đọc xong rồi, tự nhận rằng từ trước oán thơ là hoàn toàn nhầm lẫn. Bạn không biết chơi đàn, nhưng bạn có thể tìm hiểu về cách tổ chức một cuộc tấu nhạc.
Tôi lại làm cho bạn chú ý tới chân lý chói lọi này, là không bao giờ bạn có "nhiều thì giờ hơn" đâu, vì lẽ lúc nào bạn cũng đã có tất cả số thì giờ mà bạn có. Và trong khoảng thời gian đã định trước, bạn chỉ nghiên cứu về vấn đề đã chọn đó thôi. Nó có thể phản bạn và làm bạn lạc lối đấy.
Ở đây tôi chỉ muốn nhắc các bạn bẩm sinh không yêu văn rằng không phải chỉ có văn chương là nguồn độc nhất để hiểu biết. Nó ngắn quá đi thôi. Nỗi nguy cuối cùng và lớn nhất là nỗi nguy tôi đã chỉ ở một chương trên: bị thất bại từ lúc đầu.
Trái lại, chắc chắn là giá trị 8 giờ ở sở còn tăng lên là khác. Vậy mà tôi sẽ khuyên hoài bạn thân và cả kẻ thù của tôi phải đọc thơ rồi mới đọc những thể loại văn khác. Hôm đó, bạn không bỏ ra 45 phút để sửa soạn đi ngủ.
Nhưng bạn cũng không có thể tiêu non thời gian được. Mà khó thay đổi cái của quỷ đó lắm. Chắc chắn là như thế sẽ có lợi.
Đó là tôi mới kể tên những cuốn nên đọc trong bước đầu để tìm hiểu nghệ thuật thôi. Trái lại, chắc chắn là giá trị 8 giờ ở sở còn tăng lên là khác. Tôi tưởng tượng rằng phần đông những người có óc tò mò tìm hiểu đều hướng đến văn chương.
Ta coi hát, đương tươi cười thì giữa hai màn, bóng ma đó đưa ngón tay trỏ chỉ còn xương với da, ra hiệu cho ta và ta mất vui ngay. Mà thiếu năng lực ấy - nghĩa là thiếu năng lực ra lệnh cho óc làm việc rồi bắt nó tuân lệnh - thì sống không ra sống. Nên nhớ bản tính con người, nhất là bản tính của bạn.
Tập trung tư tưởng chỉ là bước đầu thôi (phải bỏ ra ít nhất nửa giờ vào việc đó). Không có một vị thần linh nào bảo: "Người này hoặc là điên, hoặc có óc nô lệ. Bạn nào ghét nghệ thuật và văn chương đấy? Tôi đã hứa với bạn xét riêng trường hợp của bạn thì tôi đã xét rồi đấy nhé! Bây giờ đến trường hợp - cũng may là rất thông thường - của những người thực sự "thích đọc sách".