Tâm hồn thanh niên quý báu và mỏng giòn biết bao sánh với bình thủy tinh vật chất. Tất cả những yếu tố ấy nung đúc óc trách nhiệm của mẹ đối với con. Anh tôi có một cháu trai, 12 tuổi.
Làm như vậy tức là hiểu tâm lý họ: không thuyết phục họ được đâu. Giáo dục bạn trai thiếu nhi hay thanh niên, nhà giáo nên nỗ lực luyện óc nhớ cho họ. Nhưng tại tự nhiên trong người họ phát tiết ra chất dịch thừa khó thở ấy.
Bạn thấy chút mâu thẫn sâu sắc đó chưa. Họ có bao nhiêu khát vọng, cao vọng nữa mà ở thế nhân không dễ gì làm họ thỏa mãn. Đến học đường, giữa cảnh náo nhiệt của đám đông, họ có cảm tưởng mình lạc vào rừng thẳm chim ca suối đ àn.
Không nên lấy tài liệu một vài địa phương mà kết luận phóng đại cho mọi nơi. Các chân lý ấy cao cả thật nhưng truyền nhiễm dần dần cho bạn trai, họ sau cùng sẽ mê say và xây dựng đời sống tốt đẹp. Họ hay đoán tài, đoán chí học sinh xuyên qua tướng mạo.
Nói đến đời sống tinh thần bạn trai mà không bàn hai thứ đầu óc nầy của họ thì bỏ một lỗ trống to. Đấy! Thưa bạn! Nhờ vài nét đại cương về sinh lý và tâm lý của bạn trai tôi muốn bạn nhận thức tạo vật nầy là kỳ biệt. Họ đặt mình vào một hoàn cảnh bế tắc:
Thưa bạn! có thể so sánh lòng tự ái hay sự ý thức nhân cách của bạn trai như một thác nước đổ ầm ỹ. Có nhiều khớp xương ở tay, ở chân được khớp liền lại lần lần từ 13 đến 25 tuổi. Nhưng tôi biết bạn như bao nhiêu tâm hồn thanh xuân khác đang xao xuyến tận sào huyệt của nội tâm vì sự cọ mình của ái tình mà vì tính thẹn thùng, đa nghi của tuổi trẻ bạn không bạch lộ cho mấy ai.
Bạn trai mắc nó, sức khỏe kiệt quệ ngó thấy: toàn thân gầy ốm, nước da vàng bủn, mặt nhiều nếp nhăn, mắt hoa mờ, tai ù, tim đập nhanh và không đều, vai rút, gối run. Họ không hữu ý ăn trên ngồi trước, ăn to nói lớn. Nguy khốn nữa là lấy cuộc đời tạm làm cứu cánh vĩnh cửu.
Thầy giáo còn xa lạ với tâm hồn tuổi xuân bất mãn họ, mỉa mai về tương lai họ. Sự bất thuận đôi khi trong gia đình càng làm cho lòng bi quan của họ gia tăng. Hồi đó tới bây giờ bạn biết tình yêu nhưng chưa sống tình yêu.
Nó tồn tại lớn mạnh về sau khi họ làm cha gia đình. Aùi tình Ngài đặt trong lòng mỗi người là bí quyết để Ngài kết hợp người đ àn ông và người đ àn bà trong cuộc hôn nhân hầu thế Ngài kéo dài nhân loại. Chúng tôi đã nói ái tình của nam giới bám vào nhan sắc.
Cũng chính nhờ tinh thần mà hành động bên ngoài của bạn trai thường được cân đo nên sâu sắc hơn của bạn gái. Họ sẽ đến đó những giờ phút đời họ nặng như chì, những khi cảm thấy cô lẻ trên đường đời và lúc hình như mọi thế nhân đều muốn bỏ rơi họ. Xin bạn hiểu cho ở đây tôi nói tâm tính tự nhiên.