Chỉ những điều nào học rồi mà dùng tới thường mới khắc sâu vào óc ta thôi. Mà cái rủi ấy chỉ là một phần mười ngàn. Khi một người thay đổi hoàn toàn những ý nghĩ của mình thì người ấy sẽ ngạc nhiên thấy những điều kiện vật chất về đời mình cũng do đó thay đổi mau chóng.
Tôi đặt nhan đề là Đắc nhân tâm. Nếu Tchaikovsky không bị định mạng cướp mất hạnh phúc, nếu ông không gặp phải người vợ đa nghi, hay thù oán, loạn thần kinh có lẽ chẳng bao giờ ông sáng tác được bản nhạc Symphonie pathétique, ngàn năm bất diệt. Hai cái tang kế nhau, đau đớn thay! Ông mất ngủ, mất ăn, cũng không nghỉ ngơi được nữa.
Chạy về miền quê được vài cây số, tôi bỏ đường cái, xuống xe ngồi khóc như con nít, trên mặt đất. Cái lão Thuỵ Điển này có quyền gì mà dám mắng ông dốt! Lại tức hơn nữa là chính thơ của lão cũng đầy những lỗi! Ông Rona lập tức lấy giấy bút ra viết gởi cho lão một bài học. "Nếu những kẻ ích kỷ tìm cách lừa dối bạn, thấy bạn tử tế lại làm quá, thấy bạn tin lại lừa đảo, thì bạn đừng giao du với chúng nữa, coi chúng như không có, nhưng chớ nên tìm cách trả đũa lại.
Nhờ kinh nghiệm ấy, tôi thấy rằng nếu bạn và tôi, muốn khỏi mang nợ và khỏi lo về tiền nong, chúng ta phải theo phương pháp của các hãng buôn: lập một quỹ chi tiêu và quyết chỉ chi tiêu theo số dự định. Đời cô suýt nữa trở nên bất hạnh, nếu cô không được người bảo cách hưởng những cái cô có và dẹp thói ao ước những sự không có. Hãy cố vui đi đừng đoạ đầy tấm thân.
Ông bực bội vì những đốm mờ mờ nó đi qua con ngươi ông, làm ông hết còn trông rõ, nhưng khi cái đốm lớn nhất vừa qua khỏi, ông nói: "A! ông nội lại tới. Và khi tổng động viên, hồi chiến tranh vừa rồi, cứ năm thanh niên thì phải loại đi một vì thần kinh có bệnh hoặc suy nhược. Trong một thời gian khá lâu, thi hào nhớ cảnh ghê rợn ấy nên đau xót quá đến gần hoá điên; nhưng may sao ông còn ba đứa con nhỏ phải chăm sóc.
Mỗi lần bà nhà bắt được bạn không theo đúng những quy tắc trong cuốn này thì bạn để bà phạt 10 đồng. Mấy ngày liền, tôi câu cá trên một dòng suối, phải len lỏi trong bụi cây cao, trèo qua những cành cây đổ, hằng tám giờ liền mà không thấm mệt. Ông đã kể bốn nguyên nhân chính thường sinh ra chứng nầy.
Đọc kỹ 5 lời khuyên dưới đây trước khi kiếm một người hướng dẫn bạn về lựa nghề. Ở trường tôi không bao giờ khóc hết, nhưng về nhà tôi thì sụt sùi kể lể. Ví dụ muốn cho mắt nghỉ thì bạn đọc hết chương này, rồi ngả lưng, nhắm mắt và nói thầm với cặp mắt: "Nghỉ đi, nghỉ đi".
Và từ khi nhận chân được điều này, tôi hết bệnh luôn tới bây giờ". Tôi cũng biết câu đó đúng: vậy mà hễ có kẻ nào vừa ngỏ lời chỉ trích tôi về những hành vi không thận trọng, thì tôi bật lên như cái lò xo, nhảy lại đả đảo ngay, mặc dầu tôi chưa hiểu chút xíu gì về những lời chỉ trích đó. Bạn cho là lý tưởng quá, là ảo mộng quá không thi hành được sao? Không đâu.
Đáng lẽ tôi hét lo; nhưng trái lại, lo lắng là một thói quen, mà tôi có thói tệ hại ấy. Trong chiến tranh vừa rồi, người ta phải nối đuôi hằng giờ trước tiệm để mua bánh của bà. Sau một ngày vặn ốc và trải đá trên đường rầy, ông mệt tới nỗi ngủ gục trong bữa ăn.
Rồi anh vội sầm nét mặt: "Tôi nghiệp, nhà khá giả, lại con một, mà như vậy. Người hầu bàn ngạc nhiên thấy người da đen như anh cũng được coi như người chứ không như những bánh xe của công ty xe lửa. Quyết tín rằng công việc mình làm rất hữu ích là một điều cần thiết.