Mà cũng không ai lãnh nó nhiều hơn hoặc ít hơn bạn. Có thời giờ thì bạn có thể kiếm ra được tiền bạc - thường là như vậy. Nó là hình thức cao nhất của văn chương.
Thưa bạn, bí quyết đó tôi chưa kiếm ra được, tôi không hy vọng gì kiếm ra được mà cũng không mong người khác kiếm ra được. Nhưng thế nào bạn cũng phải chú ý tới bổn phận đó vào một lúc khác. Nghĩa là mình phải tự ngắm trân trân cái bộ mặt của mình trong gương, dù có phải thất vọng cũng ráng chịu.
Và tôi đố bạn kể cho tôi nghe còn tám giờ nữa bạn bạn làm được những việc gì. Thơ bắt óc ta làm việc nhiều hơn tiểu thuyết, nếu trong thơ có phần tưởng tượng. Nhưng quả là tôi có đọc, chứ không phải là không.
Người ta phải thăm bạn bè. Ta coi hát, đương tươi cười thì giữa hai màn, bóng ma đó đưa ngón tay trỏ chỉ còn xương với da, ra hiệu cho ta và ta mất vui ngay. Sao? Bạn bảo dùng hết năng lực vào 16 giờ đó thì 8 giờ còn lại sẽ mất giá trị ư? Không.
Loại sách để học đó ở Luân Đôn không thiếu gì. Khoảng một giờ sau, bạn mới cảm thấy có thể ngồi dậy và ăn một chút, rồi bạn ngồi dậy ăn. Lẽ nhân quả bao bọc vũ trụ.
Ở đây tôi chỉ muốn nhắc các bạn bẩm sinh không yêu văn rằng không phải chỉ có văn chương là nguồn độc nhất để hiểu biết. Không ăn cắp nó được. Ông miễn cưỡng làm việc, càng trễ chừng nào cành hay; và vui vẻ đứng dậy ra về, càng sớm chừng nào càng tốt.
Nhưng dù giàu đến bậc nào, bạn cũng không thể mua lấy được một phút. Đã đành, nên bỏ thêm nhiều thì giờ vào việc tu thân, càng chịu tốn công thì kết quả càng nhiều. Chúng ta ngỡ hành động theo lý trí, trong thực tế lại hành động theo tình cảm nhiều hơn.
Xin bạn nhớ; không ai cướp được bảo vật đó của bạn. Y có thể không bao giờ tới thành La Mecque. Trước khi ngừng bút, tôi không thể không kể qua những nguy hiểm đang rình rập bạn.
Phần đông vì ráng làm nhiều quá mà bị tai hại. Và cả khi ta thấy nhiệm vụ quá sức ta, ta phải chịu thua, mà ta vẫn nghĩ rằng nếu bắt sức ta làm thêm được cái gì nữa thì ta ít bất mãn hơn. Lẽ dĩ nhiên là bạn thích đọc báo (việc này có thể làm trong khi đợi bữa) hơn là nghĩ tới cái bổn phận bình thường mà quan trọng ấy - bổn phận tự xét mình - thì cái đó tùy bạn.
Tôi phải kể lể việc riêng như vậy để khỏi bị buộc tội làm thương tổn quyền lợi của các nhà báo, khi tôi chống thói đọc báo trên xe buổi sáng. Bạn lựa một thời đại hoặc một đầu đề, hoặc một tác giả thôi. Nên nhớ bản tính con người, nhất là bản tính của bạn.